به گزارش ایبنا، در چند دهه گذشته، نرخ ارز در اقتصاد ایران به لنگرگاه انتظارات تورمی بدل شده که این موضوع طی سال‌های اخیر با شدت بیشتری بر اقتصاد اثربخشی خود را نشان داده است.

حال با وجود اینکه سیاستگذاران پولی، تلویحا از نرخ ارز در بازار آزاد به عنوان یک نرخ غیررسمی یاد می‌کنند، اما واقعیت آن است که نرخ ارز در بازار آزاد بیش از نرخ‌های رسمی بر قیمت کالا‌ها و محصولات در اثر گذار است که بی شک این موضوع با وجود تلاش سیاستگذاران پولی و اقتصادی، اما به پاشنه آشیل در اقتصاد بدل شده است.

بسیاری از کارشناسان، موضوع نرخ ارز و تفاوت دیدگاه بر سر تک نرخی یا چند نرخی بودن آن را با مسائل مختلفی هم راستا می‌دانند، برای مثال برخی از کارشناسان که بر سیاست چند نرخی بودن ارز به عنوان یک ضرورت نگاه می‌کنند. بر وجود تحریم‌های خارجی و فشار اقتصادی ناشی از آن به عنوان یکی از عوامل مهم اثرگذار بر اقتصاد یاد کرده و سیاست چند نرخی بودن ارز را یکی از اقدامات برای کاهش فشار بر معیشت مردم می‌دانند.

در طرف دیگر برخی معتقداند که ارز چند نرخی در ماهیت با ذات اقتصاد و مولفه‌های اقتصادی همخوانی ندارد و همین موضوع اگرچه در کوتاه مدت اثر گذار است، اما در بلندمدت به کسری بودجه و همچنین قاچاق کالا به خارج از کشور به واسطه برخورداری از رانت ارز و درنهایت همچنین فرار سرمایه منجر می‌شود.

با این حال کلیدواژه مشترک میان این دو دیدگاه، پذیرش واقعیت وجود تحریم‌های اقتصادی ناشی از چالش‌های بین‌المللی و همچنین ریسک‌های سیاسی است.

در این رابطه، کامران ندری – اقتصاددان، با اشاره به عوامل بنیادین اثرگذار بر نرخ ارز در کشور و موانع عدم تحقق سیاست تک نرخی شدن ارز در شرایط امروز اقتصادی کشور گفت: برای تک نرخی شدن ارز، دو مانع جدی وجود دارد؛ مانع نخست به چالش‌های میان ایران و غرب بر سر موضوع هسته‌ای بازمی‌گردد که هم به لحاظ روانی و هم در میدان به واسطه تحریم‌ها، بر عدم مدیریت مطلوب نرخ ارز اثر گذاشته است؛ چراکه در این شرایط با تک نرخی شدن ارز، این نرخ دائما در حال صعود و طی کردن روند افزایشی است.

در صورت تک نرخی شدن باید نرخ آن قابل پیش بینی باشد

وی افزود: حتی اگر هدف این باشد که به سمت نظام شناور نرخ ارز حرکت کنیم باید مدیریت آن به شکلی باشد که نرخ آن قابل پیش‌بینی باشد. زمانی که از نظام نرخ ارز شناور شده صحبت می‌شود، باید هدف آن نرخی باشد که فعالان اقتصادی به ویژه تولیدکنندگان (هر دو بخش صادرات و واردات) بتوانند این نرخ را پیش‌بینی کرده و بدانند نرخ ارز در آینده به چه سمت و سویی حرکت می‌کند تا رسیک تغییرات آن را مدیریت کنند.

این استاد اقتصاد خاطرنشان کرد:، اما در شرایطی که مباحث مربوط به ریسک‌های سیاسی وجود دارد حرکت به سمت تک نرخی شدن ارز سخت است؛ چراکه اگر بخواهیم به سمت یک نرخ یکسان حرکت کنیم، کنترل و مدیریت آن در شرایط فعلی برای سیاستگذار پولی سخت و دشوار خواهد شد.

ندری در ادامه گفت: مانع دیگری که امروز وجود دارد، به مسائل و مشکلات داخلی مربوط می‌شود. امروز مشکلاتی مانند ناترازی‌های درون نظام بانکی، کسری بودجه بالا، ناترازی‌های شدید در حوزه انرژی و ناترازی‌های موجود در صندوق‌های بازنشستگی، مدیریت نرخ ارز و حفظ ارزش پول ملی را سخت و دشوار می‌کند.

وی در پایان گفت: بنابراین، برای اینکه به سمت نظام تک نرخی ارز حرکت شود، ابتدا باید مشکلات بین‌المللی و روابط سیاسی خارجی کشور اصلاح شود تا بتوان بر روی درآمد‌ها و منابع ارزی حساب و به پشتوانه درآمد‌های ارزی در بازار مداخله و مدیریت صورت بگیرد. همچنین، باید اصلاحات داخلی انجام شود که از بحث بودجه و کسری بودجه دولت که حتی ریاست جمهوری نیز به آن اشاره می‌کند، تا اصلاح نظام پولی و بانکی همگی را شامل می‌شود و به یک سلسله اصلاحات پیچیده نیاز دارد که تحقق آن در شرایط تحریمی و عدم ارتباط با اقتصاد جهانی، به عبارتی در صورت عدم ترمیم روابط خارجی و متصل شدن به شبکه اقتصاد جهانی، ناممکن است.

منبع: ایسنا