چنانچه یک نفر از ایران بخواهد برای شخصی در کشوری دیگر پول بفرستد، بانک‌های هر دو کشور از طریق سیستم سوئیفت با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و تراکنش صورت می‌پذیرد. فرایند به این شکل است: بانک ایرانی پیام دستور پرداخت را از طریق این سیستم به بانک خارجی می‌فرستد که این پیام شامل مبلغ، واحد پول، شماره‌حساب، نام و آدرس فرستنده، شماره حساب، نام و آدرس گیرنده و دلیل پرداخت می‌باشد. بانک خارجی پیام را دریافت کرده و وجه را به حساب گیرنده واریز می‌کند. به بیان دقیق‌تر، سوئیفت خودش پول را جابه‌جا نمی‌کند، فقط پیام دستور انتقال را ارسال می‌کند.

تاریخچه

در دهه 1960 و اوایل دهه 1970 میلادی، بانک های بین المللی برای انتقال پول و اطلاعات مالی از تلکس استفاده می کردند. لیکن تلکس به دلیل کندی و عدم امنیت بلااستفاده گردید و در سال 1973 گروهی متشکل از 239 بانک از 15 کشور گرد هم آمدند و شبکه سوئیفت را تأسیس کردند.

مرکز اصلی آن در کشور بلژیک قرار گرفت و هدف رسمی آن، ایجاد یک سیستم استاندارد و ایمن برای ارسال پیام‌های مالی بین بانک ها در سراسر جهان بود.

در سال 1977، این شبکه به صورت رسمی آغاز به کار کرد. در آن زمان، حدود 518 مؤسسه مالی در 22 کشور عضو بودند. اولین پیام سوئیفت در سال 1977 بین دو بانک در اروپا ارسال شد.

 کاربردهای سوئیفت

مهم‌ترین کاربردهای شبکه بین‌المللی سوئیفت به‌اختصار در این جا ذکر شده است:

• انتقال بین‌المللی پول (International Money Transfer)

مهم‌ترین کاربرد سوئیفت انتقال بین‌المللی پول است. هنگامی که از یک کشور به یک کشور دیگر پول ارسال می‌شود، بانک مبدأ از طریق این کانال، پیام دستور پرداخت (MT103) را به بانک مقصد ارسال می‌کند. پیامMT103، پیام استاندارد و امن برای پرداخت‌های بین‌المللی است.

• ارتباط بین بانک ها (Interbank Communication)

بانک ها از سوئیفت برای تبادل انواع پیام‌های مالی من‌جمله، وضعیت حساب‌های بین بانکی، تسویه بدهی‌ها و مطالبات و درخواست اعتبار یا تأییدیه پرداخت‌ها استفاده می‌نمایند.

• اعتبارات اسنادی (Letters of Credit)

در تجارت بین‌المللی، شرکت‌ها از طریق بانک ها با سوئیفت پیام‌هایی درباره  اعتبار اسنادی ردوبدل می‌کنند. این پیام‌ها شامل اطلاعات کالا، خریدار، فروشنده، و شرایط پرداخت هستند.

• ضمانت‌نامه‌های ارزی (Letters of Guarantee)

شرکت‌ها و اشخاص در کشورهای مختلف از طریق بانک‌های عضو شبکه سوئیفت، نسبت به درخواست صدور ضمانت‌نامه ارزی به نفع ذی‌نفعان مربوطه اقدام می‌نمایند.

آیا جایگزینی برای سوئیفت وجود دارد؟

پس از اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه نظام بانکی ایران، بانک مرکزی ایران سامانه پیام‌رسانی مالی الکترونیکی (سپام) (System for Electronic Payment messaging (SEPAM)) را از سال 2013 طراحی و راه‌اندازی کرد. این سیستم پیام‌های مالی بین بانک‌های ایرانی را منتقل می‌کند.

آیا فقط بانک‌ها از سوئیفت بهره می‌برند؟

نه فقط بانکها، بلکه برخی صرافی‌ها، مؤسسات مالی غیربانکی و حتی شرکت‌های بزرگ نیز می‌توانند از شبکه سوئیفت استفاده کنند، اما با شرایط و محدودیت‌های خاص.

صرافی‌ها و شرکت‌ها برای اتصال مستقیم به سوئیفت نیاز به مجوز رسمی فعالیت مالی بین‌المللی دارند. در واقع، در کشورهای توسعه یافته، صرافی‌های معتبر خودشان دارای کد سوئیفت هستند. لیکن در ایران، صرافی‌ها معمولاً به طور غیرمستقیم از طریق بانک‌های کارگزار به سیستم SWIFT دسترسی دارند. چون عضویت مستقیم نیازمند مجوز بین‌المللی است.

اعضای سوئیفت

امروزه بیش از 11500 بانک، مؤسسه مالی و شرکت از 220 کشور عضو شبکه سوئیفت هستند. بااین‌حال، عضو بودن به معنای «دسترسی کامل» در همه شرایط نیست. برخی کشورها یا مؤسسات ممکن است تحت تحریم قرار گیرند و دسترسی‌شان مسدود شود. به‌عنوان‌مثال، طبق دستور اتحادیه اروپا، ارتباط برخی بانک‌های ایرانی با سوئیفت قطع شد.

بنابراین، به‌طورکلی اکثریت کشورهای دنیا امکان عضویت در سوئیفت را دارند، مگر اینکه موانع سیاسی یا تحریمی داشته باشند.

کد سوئیفت

هر بانک در شبکه سوئیفت دارای کد منحصربه‌فرد (SWIFT Code/ BIC) بوده که شناسه جهانی هر بانک یا مؤسسه مالی در شبکه سوئیفت می‌باشد. با این کد، سیستم‌های بانکی دنیا درمی‌یابند که پیام یا پول باید دقیقاً به کدام بانک و شعبه برود.

کد سوئیفت معمولاً شامل 8 یا 11 کاراکتر (حروف و عدد) است و هر بخش معنی خاصی دارد.

کد سوئیفت دفاتر مرکزی بانک‌ها، دارای 8 کاراکتر است.

مثال: SABCIRTH8AF

بانک سامان: SABC

کشور ایران:  IR

شهر تهران: TH

شعبه آفریقا: 8AF

برای کسب دانش بیشتر در حوزه بانکداری بین‌الملل می‌توانید مقالات زیر را نیز مطالعه کنید:

حواله ارزی

اعتبار اسنادی