به گزارش ایبنا، هیئت‌وزیران آیین‌نامه اجرایی «جزء (۲) بند (ن) تبصره (۱) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۴» را تصویب و ابلاغ کرد.

این آیین‌نامه با هدف حمایت از صادرکنندگان خرد از طریق ایجاد مکانیزم مشوق‌های صادراتی در قالب «امتیاز صادراتی»، نقطه عطفی در سیاست‌گذاری اقتصاد صادرات محسوب می‌شود.

امتیاز صادراتی به معنای حقی است که صادرکنندگان خرد به‌واسطه صادرات کالا و خدمات به‌دست می‌آورند و قابل عرضه در بازار ثانویه ارز است. این امتیاز به‌صورت موردی به صادرکنندگان گروه‌هایی مانند صنایع دانش‌بنیان، کشاورزی، صنایع دستی و خدمات فنی مهندسی اختصاص یافته و قابل معامله است. سامانه معاملات بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران، محل رسمی عرضه و تقاضای امتیاز صادراتی است و نرخ‌ها بر اساس توافق دوطرفه تعیین می‌شود. عرضه‌کننده (صادرکننده) و خریدار (واردکننده یا نهاد مالی) مستقیماً یا از طریق بانک، معامله می‌کنند.ارزش هر امتیاز منطبق بر قیمت توافقی طرفین است.

شرایط خرید امتیاز صادراتی

۱. مشمولان: تنها صادرکنندگان خرد دارای پروانه صادراتی که توسط وزارت صنعت و بانک مرکزی معرفی می‌شوند، مجاز به عرضه امتیاز هستند.

۲. قید زمان اعتبار: امتیاز صادراتی پس از صدور و تادیه صادرکننده، نهایتاً تا ۶۰ روز اعتبار دارد، پس از آن باطل می‌شود.

۳. خریداران مجاز: واردکنندگان مشمول و مؤسسات اعتباری نیازمند ارز واردات که مورد تأیید بانک مرکزی و وزارت صمت هستند.

۴. نحوه معامله: خرید می‌تواند پیش از خرید ارز یا هم‌زمان انجام گیرد؛ مبلغ معامله توسط عرضه‌کننده و خریدار توافق می‌شود. بازار رقابتی و شفاف سازوکار کشف قیمت را فراهم می‌کند، در عین حال حجم معاملات ممکن است به‌صورت بانکی یا مستقیم انجام شود.

 آثار مثبت احتمالی این سیاست

تسهیل بازگشت ارز

صادرکنندگان تشویق می‌شوند ارز صادراتی خود را به‌جای بازار آزاد، از طریق سامانه رسمی عرضه کنند و در مقابل امتیاز دریافت نمایند. این بازگشت ارز به کشور، موجب تقویت منابع ارزی کشور خواهد شد.

در صورتی که سازوکار بازار ثانویه به‌درستی اجرا و نظارت شود، نرخ امتیاز صادراتی در سامانه کشف قیمت به‌صورت شفاف کشف و معامله خواهد شد.این به کاهش فساد و رانت کمک می‌کند و به جای جریان غیررسمی، معاملات رسمی صورت میگیرد.

گفتنی است، طبق تبصره ماده ۸، شاخص‌های زیر توسط سازمان پیشنهاد و به تصویب کارگروه می‌رسد:

پیچیدگی کالا (PCI)

ارزش ارزی گمرکی کالا

میزان بهره‌مندی از یارانه (مثلاً سوخت یا حمایت دولتی)

مصرف انرژی و آب

سطح فناوری و دانش‌بنیانی بودن کالا

نوع فعالیت صادرکننده (حقیقی یا حقوقی)

سابقه صادراتی صادرکننده

تعداد فعالان و سهم آنها در صادرات کالا

ارزش پروانه صادراتی صادرشده برای کالا

افزایش صادرات نسبت به دوره گذشته

مدت زمان رفع تعهد ارزی توسط صادرکننده

نوع ارز دریافت‌شده یا تحویلی

گفتنی است، ابزار «امتیاز صادراتی» تلاش قابل توجهی برای پیوند سیاست‌های ارزی با سیاست‌های تجاری و تشویق صادرکنندگان خرد است. اگر اجرا با شفافیت، نظارت دقیق و قوانین روشن همراه باشد، فرصت مناسبی برای افزایش بازگشت ارز، تأمین ارز واردات رسمی و تقویت اقتصاد صادراتی کشور خواهد بود.